Selected texts:
Interview with the artist, Maja Murawska, PGS Sopot
How did it happen that you became an artist?
Even when I was a child, I felt that I would do something related to art in my life. Although I have always felt a deep calling to be an artist, I can say with certainty that I did not become one overnight. I think you become an artist in the process. It is an ongoing process that does not close at any time. The artist is formed by their work, which in turn takes time. In art, time must be particularly respected because it cannot be outwitted. There are no short- cuts in art. You have to go all the way from start to finish. In the beginning you have to face yourself. You have to give yourself time to do this.
Tell us something about your childhood, where you come from?
I grew up in Gdynia, but we lived in Angola for a short time of my childhood. My dad taught school there and my mum taught my brother and me at home, so that when we returned home, we could continue our studies by joining our classes. I was less than 10 years old at the time and it was the most beautiful time of my childhood. Africa, its colors, smells, light, the atmosphere I per- ceived as a child has stuck with me for life. My childhood was a good one. I recall it with pleasure. Adolescence is the complete opposite, but life writes us scripts to get us where we need to go.
How big a role does inspiration drawn from the world around us play in your creative process? Is it an instinctive action or a pre-planned and structured process?
Nature has always been a big influence on me. All the more so as I live by the sea, I observe it at all times of the year and even of the day. Colors, smells, light all create images and memories that definitely influence what is created on my canvases. More important, however, are the emotions. I paint mainlywhat I feel, it’s a kind of transcription and transposition; I transcribe myself on canvas and the way I see and feel the world. I rely heavily on instinct. I appreciate and use chance, but I never forget drawing and composition. When I prepare a new series of paintings, I initially sketch, I work on paper, I walk and think a lot, I record images in my head which I then transcribe from my head to the canvas. Sometimes I rely com- pletely on my intuition, and I paint until I feel it’s finished. Sometimes I paint and paint and repaint and search and search until I find what I’m looking for. Being able to finish at the right moment is very important, so that I don’t say too little or too much. I consider myself to be an intermediary. Images pass through me from the inner world to the outer world.
Why abstraction?
Painting realistically was too close to me, it brought me closer to everyday life and I needed a break from it. There is a great deal of realism around. The- re is so much going on that, due to a lack of distance, we lose the ability to distinguish truth from falsehood. Abstraction develops intuition, forces re- flection, and only by subjecting the mind to reflection does it begin to search for truth.Kandinsky said that of all the arts, abstract painting is the most dif- ficult: “It demands that you know how to draw well, that you have a heighte- ned sensitivity for composition and for colors, and that you be a true poet”. I would add that abstraction requires an encounter with oneself, working through one’s limitations, forces one to open doors sometimes sealed shut, to follow both the light and the darkness. And so I agree that this is the most difficult.
Do you find it difficult to part with your work?
It used to be more difficult. I find it harder to part with my favourite pain- tings. A painter paints in order to give their work to others. The artist cre- ates so that others may benefit from their work and become sensitised. I am glad that my works find their way into the good hands of their new owners. Marek Okrassa once told me that he believes that every picture he paints is made for that one and only buyer. It is destiny. It only takes time for the pa- inting and the collector to attract and find each other.
The PGS collection includes works Too Far and Too Close. How do they fit into your work?
Both paintings are painted in my favourite colors, which I often work in, namely blues and reds. The compositions are central, a format I use regularly. They are expressive abstractions. These works are very close to me, personal and important to me, so I am very pleased that they have been included in the PGS collection.
The basic principle of color field painting is the rejection of tradition in art, but over the past few decades this direction has developed almost “classical” ways of depicting. Has inspiration from specific artists been a source of artistic development at any stage of your work (even as a stu- dent)? Do you find yourself consciously changing your style according to other people’s work?
There are and have been many great artists. I have my own masters whose work I adore and can look at for hours. It is true that art often starts from inspiration. Surely it also influences, if only subconsciously, what I do. This is a natural process for any artist. However, it never occurred to me to change my style depending on another artist. I treat every painting I start as a comple- tely new journey into myself. As a result, each painting is distinct, unique and different. Creative work is a constant growth for me. Maybe one day this will change, the works will be more similar to each other, but this will also be my conscious decision, another stage of development. I incorporate chance into my work, but ultimately each image is the result of my conscious decisions. The way I work and my demands on myself make these “classical” ways of imaging completely indifferent to me. The basic principle of color field painting – the rejection of tradition in art – is much closer to me.
Your studio is small, the paintings pile up next to each other, occupying every free space of the wall. This makes it easier for the viewer to “en- ter” the image and experience the effect of sublimation when looking at it from close up. To find themselves in a place where you – as the creator – interact with the image. A painting in a gallery space has already acquired a completely different resonance, its reception can also change. Do you think that there is an optimum environment to present your work?
I think to truly experience my works, they need space and breath. A galle- ry space is ideal for this. In my studio, paintings are only temporary guests. Painting needs space, the ability to step back, to get closer to the painting by distancing and vice versa. Paintings need people, people need paintings. Abstract paintings especially need space. Collectors who own my works tell me that they buy them because they want to interact with them every day. They want to feel the energy of a particular work when they open their eyes in the morning. An exhibition space is an absolute necessity for any good painting.
Do you see your work through the lens of women’s art? Can motifs play any role in the case of abstract painting?
I think they matter if only because I am a woman abstract painter present in a world that is still (despite the passage of time) predominantly male. We live in a time where we women still have to do a lot more work to get where we want to go and fulfil our dreams.
What does your creative process look like? Is it always a pleasant process (like the energy coming from your works) or is it the opposite – does it come from a dark, difficult to grasp place, and the creative action plays an almost therapeutic, almost purifying role, resulting in the finished work?
This may sound trite and probably not very romantic, but it is rare that a painting comes out of me easily, even if I paint a picture quickly. The creative process and reaching the finished image is a path full of struggles, making the right decisions, withdrawing the wrong ones. The only and fundamental condition for rendering an image to the viewer is the creator’s awareness of its full completion. Behind the completion is a series of major decisions that need to be taken to get there. The longer I paint, the more I can say that this moment is getting longer for me, probably because of more experience, but also because I am making more demands on myself over time. Somewhat along the lines of your appetite growing as you eat.
Questions by Maja Murawska, PGS Sopot
Rozmowa z artystką, Maja Murawska, PGS Sopot
Jak to się stało, że zostałaś artystką?
Jeszcze kiedy byłam dzieckiem, czułam, że będę robić w życiu coś związanego ze sztuką. Pomimo, że od zawsze głęboko czułam w sobie powołanie do bycia artystką, z całą pewnością mogę powiedzieć, że nie stałam się nią z dnia na dzień. Moim zdaniem artystą stajesz się w trakcie. To niezamykający się, cały czas trwający proces. Artystę formuje jego praca, a ta z kolei wymaga czasu. W sztuce czas trzeba szczególnie szanować, ponieważ nie da się go przechytrzyć. Tu nie ma ścieżek na skróty. Trzeba przejść całą drogę od początku do końca. Najpierw trzeba stawić czoła samemu sobie. Trzeba dać sobie na to czas.
Opowiedz coś o swoim dzieciństwie. Skąd pochodzisz?
Dorastałam w Gdyni, ale krótki czas mojego dzieciństwa mieszkaliśmy w An- goli. Mój tata uczył tam w szkole, a mama uczyła mnie i brata w domu, tak byśmy po powrocie do kraju mogli kontynuować naukę, dołączając do na- szych klas. Miałam wtedy mniej niż 10 lat i to był najpiękniejszy czas mo- jego dzieciństwa. Afryka – jej kolory, zapachy, światło, atmosfera odbierana przeze mnie jako dziecko – utkwiła we mnie na całe życie. Moje dzieciństwo było udane. Dobrze je wspominam. Okres dorastania to zupełne przeciwieństwo, ale życie tak nam pisze scenariusze, byśmy dotarli do miejsc, do których mamy dotrzeć.
Jak dużą rolę w twoim procesie twórczym odgrywa inspiracja zaczerpnię- ta z otaczającego świata? Czy jest to działanie instynktowne, czy z góry zaplanowany i poukładany proces?
Natura zawsze silnie na mnie oddziaływała. Tym bardziej że mieszkam nad morzem, obserwuję je o każdej porze roku, a nawet dnia. Kolory, zapachy,światło – to wszystko tworzy obrazy i wspomnienia, które mają wpływ na to, co powstaje na moich płótnach. Ważniejsze jednak są emocje. Maluję głównie to, co czuję; to taki rodzaj transkrypcji i transpozycji, przepisuję na płótno siebie i to, w jaki sposób widzę i czuję świat. W dużej mierze zdaję się na instynkt, doceniam i wykorzystuję przypadek, lecz nigdy nie zapominam o rysunku i kompozycji. Kiedy przygoto- wuję nową serię obrazów, na początku szkicuję, działam na papierze, dużo chodzę i myślę, zapisuję w głowie obrazy, które potem przepisuję z mojej głowy na płótno. Czasem zdaję się kompletnie na intuicję: maluję, aż poczu- ję, że to koniec. Czasem maluję i maluję, przemalowuję i szukam; szukam, aż znajdę. Bardzo ważna jest umiejętność kończenia pracy w odpowiednim momencie, tak by nie powiedzieć zbyt mało lub zbyt wiele. Uważam się za pośrednika. Obrazy przechodzą przeze mnie ze świata wewnętrznego do świata zewnętrznego.
Dlaczego abstrakcja? Czy realizm jest dla ciebie zbyt dosłowny?
Malowanie realistyczne było mi zbyt bliskie, przybliżało mnie do codzienności, a ja potrzebowałam od niej odetchnąć. Wokół mamy bardzo dużo realizmu. Dzieje się tak dużo, że z braku dystansu zatracamy umiejętność od- różniania prawdy od fałszu. Abstrakcja rozwija intuicję, zmusza do refleksji, a tylko poddanie rzeczywistości powoduje, że umysł zaczyna szukać praw- dy. Kandinsky powiedział, że malarstwo abstrakcyjne jest najtrudniejsze ze wszystkich sztuk: „Wymaga umiejętności dobrego rysowania, podwyższonej wrażliwości na kompozycję, umiejętności malowania, a także umiejętności tworzenia”. Ja bym do tego dodała, że abstrakcja wymaga spotkania z samym sobą, przepracowania ograniczeń. Zmusza do otwarcia czasem szczelnie za- mkniętych drzwi, podążania zarówno za światłem, jak i za mrokiem. I tak, zgadzam się, że jest najtrudniejsza.
Czy trudno jest ci rozstać się ze swoimi pracami?
Dziś już nie tak bardzo jak kiedyś. Trudniej rozstać mi się z ulubionymi obra- zami. Malarz maluje po to, by oddać prace innym. Tworzy, by inni z jego twórczości korzystali i się uwrażliwiali. Cieszę się, że moje prace trafiają w dobre ręce nowych właścicieli. Marek Okrassa w rozmowie powiedział mi kiedyś, że wierzy, że każdy namalowany obraz jest stworzony dla tego jedynego nabywcy. To przeznaczenie. Potrzeba tylko czasu, by obraz i kolekcjoner siebie przyciągnęli i odnaleźli.
W kolekcji PGS znajdują się prace Zbyt daleko i Zbyt blisko. Jak wpisują się one w twoją twórczość?
Oba są utrzymane w moich ulubionych kolorach, z którymi często pracuję, czyli w błękitach i czerwieniach. Mają centralne kompozycje, format stale przeze mnie używany. To ekspresyjne abstrakcje. Obie prace są bardzo mi bliskie, osobiste i ważne dla mnie, dlatego bardzo się cieszę, że znalazły się w kolekcji PGS.
Podstawowa zasada color field painting zakłada odrzucenie tradycji w sztuce, ale przez minione kilkadziesiąt lat funkcjonowania tego kierunku wytworzyły się w nim już niemal „klasyczne” sposoby obrazowania. Czy inspiracja konkretnymi artystami była na jakimś etapie twojej twórczości – nawet w okresie studenckim – źródłem rozwoju artystycznego? Czy zdarza ci się świadomie zmieniać swój styl w zależności od twórczości innych osób?
Jest i było wielu wspaniałych artystów. Mam swoich mistrzów, których prace uwielbiam i mogę na nie patrzeć godzinami. To prawda, że sztuka często wychodzi od inspiracji. Na pewno ma również wpływ na to, co robię, choćby podświadomy. To naturalny proces u każdego artysty. Jednak nie zdarzyło mi się nigdy zmienić mojego stylu pod wpływem innego twórcy. Każdy obraz, który rozpoczynam, traktuję jak zupełnie nową podróż w głąb siebie. W efek- cie każdy z nich jest odrębny, wyjątkowy i inny. Praca twórcza jest dla mnie ciągłym rozwojem. Być może kiedyś się to zmieni, prace będą bardziej do siebie podobne, ale jeśli tak, to również będzie moim własnym wyborem, kolejnym etapem rozwoju. Podczas pracy wykorzystuję przypadek, ale ostatecznie każdy obraz jest efektem moich świadomych decyzji. Sposób, w jaki pracuję, i moje wymagania wobec siebie powodują, że te „klasyczne” sposoby obrazowania są mi zupełnie obojętne. Podstawowa zasadacolor field painting o odrzuceniu tradycji w sztuce jest mi znacznie bliższa.
Twoja pracownia jest niewielka, płótna piętrzą się jedno obok drugiego, zajmują każdą wolną przestrzeń ściany. Dzięki temu, oglądając je z bliska, łatwiej widzowi „wejść” wgłąb obrazu, doświadczyć efektu sublimacji, znaleźć się w miejscu, w którym ty – jako twórca – wchodzisz w reakcję z dziełem. Obraz w przestrzeni galeryjnej zdobywa już zupełnie inny wy- dźwięk, jego odbiór może się zmienić. Czy uważasz, że jest jakieś optymal- ne środowisko do prezentacji twoich prac?
Myślę, że aby prawdziwie doświadczyć moich prac, potrzebna jest im przestrzeń i oddech. Duże sale galeryjne są do tego idealne. W mojej pracowni obrazy są tylko chwilowymi gośćmi. Malarstwo potrzebuje przestrzeni, możliwości odejścia, zbliżenia się do dzieła poprzez zdystansowanie i na odwrót. Obrazy potrzebują ludzi, ludzie obrazów. Szczególnie obrazy abstrakcyjne wymagają przestrzeni. Kolekcjonerzy, którzy mają moje prace, mówią mi, że kupują je, ponieważ chcą z nimi obcować na co dzień. Chcą czuć energię danej pracy, otwierając rano oczy. Przestrzeń wystawiennicza jest absolutnym dobrem koniecznym dla każdego dobrego obrazu.
Czy postrzegasz swoją twórczość przez pryzmat sztuki kobiet? Czy wątki feministyczne w wypadku malarstwa abstrakcyjnego mogą odgrywać jakąkolwiek rolę?
Myślę, że mają znaczenie choćby z tego powodu, że jestem kobietą, malarką abstrakcyjną obecną w świecie, w którym nadal przeważają mężczyźni. Żyjemy w czasach, w których my, kobiety, wciąż musimy wykonać dużo więcej pracy, aby dostać się tam, gdzie chcemy, i spełnić nasze marzenia.
Jak wygląda twój proces twórczy? Czy jest to zawsze proces przyjemny, tak jak energia płynąca z twoich prac, czy wręcz przeciwnie – wychodzi z ciemnego, trudnego do uchwycenia miejsca? A może działania twórcze spełniają rolę terapeutyczną, niemal oczyszczającą, czego efektem jest właśnie skończone dzieło?
Może to zabrzmi trywialnie i zapewne mało romantycznie, ale rzadko zdarza się, by obraz wyszedł ze mnie łatwo. Nawet jeśli namaluję go szybko. Proces twórczy i dochodzenie do skończonego obrazu jest drogą pełną zmagań, po- dejmowania trafnych wyborów, wycofywania błędnych. Jedynym i podstawo- wym warunkiem oddania obrazu odbiorcy jest decyzja twórcy o jego pełnym ukończeniu. Stoi za nią szereg poważnych kroków, które trzeba podjąć, by do tego miejsca dotrzeć. Im dłużej maluję, tym bardziej dostrzegam, że ta droga się u mnie wydłuża, zapewne z powodu zdobywania nowych doświadczeń, ale również stawiania sobie z biegiem czasu większych wymagań. Trochę na zasadzie – apetyt rośnie w miarę jedzenia.
Z Aleksandrą Szewczuk rozmawiała Maja Murawska, PGS Sopot
The Limit(s) of Colour. The experience of colour in the work of Aleksandra Szewczuk.
By definition, colour is a sensation of the visual sense caused by electromagnetic radiation. In this sense, colour is simply a physical phenomenon. But colour also has its psychological significance. It is linked to direct human physiological activity, which in turn depends on temperament as well as on the momentary mood of homo sapiens. Warm and saturated colours not only improve the mood, but also have a motivating effect. Cool colours help with concentration, calm the passions – but they can also have a demotivating effect. Colour is a structural and at the same time extremely emotional element of a painting. It has almost always been an element of extraordinary importance in art. It determined individuality, breakthrough, novelty, strength, uniqueness, revolution. On the one hand, it carried emotions, had hidden content, and was a symbol’ on the other hand, it was “only” an element that built the image.
Colour has also always been utilitarian; it introduced a certain systematics to an image, testified to its aesthetics and at the same time connected its hidden meaning with its psychological function. It is colour that often attracts, intrigues and does not let us forget. It is common to speak of the “strength and power” of colour, of its “magic and charm”. Colour can build up and at the same time practically annihilate an image. It has within it as much demiurgy as it does destructive element. It can be like a passion that allows you to be born but can also kill you. However, focusing on colour in one’s work, “only” on the configuration of colour structures, is still not only attractive, but above all extremely inspiring.
Aleksandra Szewczuk is an artist who has “bet” on colour in her work. As she herself says, “I reject rules in order to create favourable conditions for myself, the only rule is that there are no rules”. “For me, painting is an attempt to liberate my mind ‘from everything’ that surrounds it, that is in it, that blocks it”. “I don’t think too much about what I’m going to create, I don’t design – I go into the picture with my whole self, here and now, putting everything else aside. My aim is colour, composition and painting itself. As a result, art has a therapeutic effect on me”.
And that could pretty much be the end of the discussion. She herself perfectly defined what colour is, not only in her art, but also in her life. It is a sincere declaration that clearly and precisely defines her art.
The artist loves colour; she knows its creative and purifying power. But at the same time she has a respect for composition. It is these qualities that position her as a worthy continuator of Abstract Expressionism – colour field painting. And she is really extremely convincing in this. Her colour has a real impact also in the material sense, as she paints on raw, unprimed canvas. The colour thus becomes even more perceptible, also in its haptic sense.
The painting of colourful planes is characterised by the calm construction of the canvas, where flat patches of colour are intended to bring out another dimension of the emotional impact of colour.
Aleksandra Szewczuk understands and feels this perfectly. She combines the spontaneity of her painting gesture with her belief in the power of inspiration from the subconscious. This is because she uses the technique of mindfulness in her creative process.
Her colours have the power of subtlety and compositional sophistication; they arise by themselves; they are autonomous entities in which only the here and now is important. She uses almost the entire colour palette, avoids strong contrast, but is able to draw the boundaries of neighbouring colours brilliantly. There is a strange remembering in all this, a kind of painting to the limit, to the ultimate limit of colour perception. There is a rejection of the outside world with its disturbing impulses, there is a rejection of the past, of life stories and disturbing questions about the future.
By “painting” the canvas with flat patches of colour, the artist simultaneously gives them spatiality and allows the viewer the freedom not only of interpretation, but above all of feeling.
The therapeutic value of her canvases, which she emphasises, includes the free feelings of the viewer of her art. Everyone can “create” their own story of sensitivity to these colours. Everyone can immerse themselves in them, feel their literalness, their materiality. But everyone can also measure themselves by the feelings that the artist’s colour structures evoke in them. There is strength combined with subtlety, the grace of colour space with the unconditionality of the boundary between one colour and another.
By painting her colour fields, she does not tell any particular story; this experience of colour seems intuitive, created here and now but nevertheless containing an aspect of spirit.
Colours have always meant something; they have always symbolised something. Even if attempts were made to strip them of content, the emotionality always remained. Aleksandra Szewczuk also understands and feels this perfectly. Her blues and cobalts are calming, eye-catching, and they allow the spirit to capture our imagination. Her reds (either just marked by a small patch or taking possession of the image) are intriguing and stimulating. Her greenery combined with grey brings respite and allows you to relax. Her purple smells a little melancholy. Her yellow activates, dynamises and prompts action.
The artist handles the meaning of colour with great skill. This knowledge allows her to paint the canvas with impetus, expertise and astonishing skill. It is an intuitive passion, an almost magical submission to the power of colour and its causality on canvas. And this is not easy at all, because the power of colour can sometimes almost “kill” the structure of an image.
In the power of colour, Aleksandra Szewczuk also boldly faces the “tradition” of colour field painting. She “frees” colour from the servile function of shapes, gives it independence and a kind of “immateriality”. In a way, she continues the tradition of the greatest artists in this movement – from Ad Reinhardt to the one and only Mark Rothko.
The artist conventionally sets colour boundaries on her canvases. The asymmetry of colours does not jeopardise the balance of the composition and the sometimes translucent dark field even creates a glowing effect. Painted with firm but slow brushstrokes, they gain an air of transparency. It is an intuitive yet conscious and colouristically consistent composition of the space of paintings.
The colours in Aleksandra Szewczuk’s paintings have their own weight on the one hand (when they are firmly set in the space of the canvas, they “cut” its surface vertically or horizontally and try to mark the limits of their colourfulness) and on the other hand – sometimes they seem to be almost monochromatic planes of pure manifestation of light.
The artist creates her works in series. It is a conscious consequence of reaching the “bottom” of the meaning of pure colour space. But she is not entirely constant in this continuity, as each of these canvases can live a life of its own. It is the colour of each one that gives it the boundaries of its individual life and allows it to be treated individually.
Colour field painting guru Mark Rothko believed that “a picture lives by companionship, expanding and quickening in the eyes of the sensitive observer. It dies by the same token. It is therefore risky to send it out into the world. How often it must be impaired by the eyes of the unfeeling and the cruelty of the impotent who could extend their affliction universally!”
So let us bravely experience the colours of Aleksandra Szewczuk’s paintings but let us look at them with a sensitive eye, an open heart and a wise soul. Let these colours delight us with their tangibility and at the same time teach us respect and a wise distance from the stories told in the paintings. Let them allow us to experience the magic of a colour symbol and at the same time “sink” into the obviousness of the colour structures. May they be a respite and contemplation for us. Let these colourful fields completely fill our field of vision. Let them make us reach out and immerse ourselves in the materiality of immaterial colour. Let them emit their colourful light, which we will carry under our eyelids for a long time to come.
Małgorzata Paszylka-Glaza
Works Cited:
Color Field Painting, Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło, no. 117, 2001
Leksykon malarstwa, Warsaw 1992
Tomasz Rudomino, Mały leksykon sztuki współczesnej, Od Abstrakcji amerykańskiej do Postmodernizmu, Warsaw 1990
Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warsaw 1989
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warsaw 1997
Granica/granice barwy. Doświadczenie koloru w twórczości Aleksandry Szewczuk.
Definicja mówi, że barwa to doznanie zmysłu wzroku wywołane przez promieniowanie elektromagnetyczne. W tym znaczeniu barwa jest po prostu zjawiskiem fizycznym. Ale barwa ma również swoje znaczenie psychologiczne. Jest związana z bezpośrednim działaniem fizjologicznym człowieka, które uzależnione jest z kolei od temperamentu, jak również od chwilowego nastroju homo sapiens. Barwy ciepłe i nasycone nie tylko poprawiają nastrój, ale również działają motywująco. Barwy chłodne pomagają w koncentracji, uspakajają namiętności ale mogą także oddziaływać demobilizująco. Barwa to konstrukcyjny i zarazem niezwykle emocjonalny element obrazu. Prawie od zawsze w sztuce kolor był elementem niezwykłej doniosłości. To on decydował o indywidualności, przełomowości, nowatorstwie, sile, wyjątkowości, rewolucyjności. Z jednej strony niósł emocje, miał w sobie ukryte treści, był symbolem, z drugiej był elementem „tylko” budującym obraz.
Kolor od zawsze był również utylitarny, wprowadzał pewną systematykę obrazu, świadczył o jego estetyce a jednocześnie ukryte znaczenie łączył z funkcją psychologiczną. To właśnie barwa jest tym, co często przyciąga, intryguje, nie daje zapomnieć. Powszechnie mówi się o „sile i potędze” barwy, o jej „magii i uroku”. Barwa potrafi zbudować i jednocześnie prawie unicestwić obraz. Ma w sobie tyle samo demiurgiczności, co niszczycielskiego żywiołu. Potrafi być jak pasja, która pozwala się narodzić ale również może zabić. Jednak postawienie w twórczości na kolor, „tylko” na konfigurację struktur barwnych ciągle jest nie tylko atrakcyjne, co przede wszystkim niezwykle inspirujące.
Aleksandra Szewczuk to Artystka, która w swojej twórczości właśnie „postawiła” na kolor. Jak sama mówi: „Odrzucam reguły, aby stworzyć sobie dogodne warunki, jedyną regułą jest brak reguł“. „Malowanie jest dla mnie podejmowaniem prób wyzwalania swojego umysłu „ze wszystkiego” co go osacza, co w nim jest, co go blokuje”. „Nie myślę za dużo o tym co stworzę, nie projektuję – wchodzę w obraz całą sobą tu i teraz odkładając na bok całą resztę. Moim celem jest kolor, kompozycja i samo malowanie. Dzięki temu sztuka działa na mnie terapeutycznie”.
I na tym właściwie można by skończyć rozważania. To Ona sama świetnie zdefiniowała czym jest kolor nie tylko w Jej twórczości, ale również w Jej życiu. To szczera deklaracja, która w jasny i precyzyjny sposób definiuje Jej sztukę.
Artystka kocha barwę, zna jej moc kreacyjną i oczyszczającą. Ale jednocześnie ma w sobie respekt dla kompozycji. To te cechu stawiają ją na pozycji godnych kontynuatorów ekspresjonizmu abstrakcyjnego – silnie akcentowanych plam barwnych, czyli color field painting. I jest w tym naprawdę niezwykle przekonywująca. Jej kolor ma rzeczywistą siłę oddziaływania również w sensie materialnym, ponieważ maluje na surowym, niczym nie zagruntowanym płótnie. Barwa staje się przez to jeszcze bardziej odczuwalna, również w swoim haptycznym znaczeniu.
Malarstwo barwnych płaszczyzn cechuje spokojna konstrukcja płótna, których płaskie plamy barwne mają za zadanie wydobyć inny wymiar emocjonalnego oddziaływania koloru.
Aleksandra Szewczuk doskonale to rozumie i czuje. Spontaniczność swojego gestu malarskiego łączy z wiarą w siłę inspiracji podświadomością. W swoim procesie twórczym wykorzystuje bowiem technikę uważności Mindfulness.
Jej kolory mają moc subtelności i wyrafinowanie kompozycyjnie, powstają same z siebie, są autonomicznymi bytami, w których ważne jest tylko tu i teraz. Wykorzystuje prawie całą paletę barw, unika mocnego kontrastu, ale potrafi świetnie wyznaczyć granice sąsiadujących barw. Jest w tym wszystkim dziwne zapamiętanie, takie rozmalowanie do granic możliwości, do ostateczniej granicy percepcji koloru. Jest w tym odrzucenie świata zewnętrznego z jego niepokojącymi impulsami, jest odrzucenie przeszłości, historii życia i niepokojących pytań o przyszłość.
Artystka „zamalowywując” płótno płaskimi plamami barwnymi nadaje im jednocześnie przestrzenność a widzowi pozwala na dowolność nie tylko interpretacji, ale przede wszystkim odczucia.
Podkreślana przez Nią wartość terapeutyczna płócien zawiera w sobie dowolność uczuć odbiorcy jej sztuki. Każdy może „stworzyć” swoją historię wrażliwości na te barwy. Każdy może się w nich zanurzyć, poczuć ich dosłowność, materialność. Ale każdy również może zmierzyć się uczuciem, jakie w nim wywołują struktury barwne Artystki. Jest w nich siła połączona z subtelnością, wdzięk przestrzeni kolorystycznej z bezwarunkowością granicy jednej barwy od drugiej.
Malując swoje plamy barwne nie opowiada żadnej konkretnej historii, to doświadczenie koloru wydaje się intuicyjne, tworzone tu i teraz ale jednak zawierające w sobie aspekt ducha.
Kolory zawsze coś znaczyły, zawsze coś symbolizowały. Nawet jeśli próbowano je pozbawić treści, to emocjonalność pozostawała zawsze. Aleksandra Szewczuk to również doskonale rozumie i czuje. Jej niebieskości i kobalty uspakajają, przyciągają uwagę, pozwalają duchowi zawładnąć naszą wyobraźnią. Jej czerwienie (albo tylko zaznaczone niedużą plamą, albo biorące obraz w swoje posiadanie) są intrygujące i pobudzające. Jej zieleń w połączeniu z szarością przynosi wytchnienie i pozwala na relaks. Jej fiolet pachnie odrobiną melancholii. Jej żółty aktywizuje, dynamizuje i skłania do działania.
Artystka z wielką sprawnością operuje znaczeniem koloru. Ta wiedza pozwala Jej na rozmalowanie płótna z impetem, ze znawstwem i zadziwiającą sprawnością. To intuicyjna pasja, to prawie magiczne podporządkowanie się sile barwy i jej sprawczości na płótnie. I to wcale nie jest łatwe, ponieważ siła koloru potrafi czasami niemal „zabić” strukturę obrazu.
Aleksandra Szewczuk odważnie w sile barwy mierzy się również z „tradycją” color field painting. „Uwalnia” kolor od służebnej funkcji kształtów, , nadaje mu niezależność i swoistą „niematerialność“. W pewnym sensie kontynuuje tradycję największych w tym nurcie od Ada Reinhardta do jedynego w swoim rodzaju Marka Rothko.
Artystka umownie wyznacza granice kolorów na swoich płótnach. Asymetria barw nie zagraża równowadze kompozycji a prześwitująca czasami ciemna plama kreuje wręcz efekt poświaty. Malowane zdecydowanymi ale wolnymi pociągnięciami pędzla zyskują przejrzystość powietrza. To intuicyjne a jednocześnie świadome i konsekwentne kolorystyczne komponowanie przestrzeni obrazów.
Kolory w obrazach Aleksandry Szewczuk z jednej strony mają swój ciężar (wtedy są mocno osadzone w przestrzeni płótna, pionowo lub poziomo „tną” jego powierzchnię i próbują wyznaczyć granice swojej barwności) a z drugiej – miejscami zdają się prawie monochromatycznymi płaszczyznami czystej manifestacji światła.
Artystka tworzy swoje prace seriami. To świadoma konsekwencja dochodzenia do „setna” znaczenia czystej przestrzeni kolorystycznej. Ale w tej ciągłości nie jest do końca stała, ponieważ każde z tych płócien może żyć swoim niezależnym życiem. To właśnie barwa każdego z nich nadaje mu granice indywidualnego życia i pozwala potraktować indywidualnie.
Guru color field painting Mark Rothko uważał, że „obraz żyje poprzez tych, którzy go otaczają, nabiera znaczenia i ożywia się dzięki spojrzeniu wrażliwego obserwatora. W przeciwnym przypadku umiera. Wystawienie obrazu na widok publiczny jest więc przedsięwzięciem ryzykownym. Ileż razy musi on być zdeprecjonowany przez zimny wzrok ludzi nieczułych i okrucieństwo impotentów, którzy swoją chorobą chcieliby zarazić cały świat”.
Zatem odważnie doświadczajmy barw obrazów Aleksandry Szewczuk, ale patrzmy na nie czułym okiem, otwartym sercem i mądrą duszą. Niech te barwy zachwycą nas swoją namacalnością a jednocześnie nauczą szacunku i mądrego dystansu do opowiadanych w malarstwie historii. Niech pozwolą nam doświadczyć magii symbolu koloru a jednocześnie „zapaść” się w oczywistości kolorystycznych struktur. Niech będą dla nas wytchnieniem i kontemplacją. Niech te barwne plamy bez reszty wypełniają nasze pole widzenia. Niech skłonią nas to wyciągnięcia ręki i zanurzenia się w materialności niematerialnej barwy. Niech emitują swoje barwne światło, które jeszcze długo będziemy nosili pod powiekami.
Małgorzata Paszylka-Glaza
Bibliografia:
Color Field Painting, Wielcy Malarze, ich życie, inspiracje i dzieło, nr 117, 2001
Leksykon malarstwa, Warszawa 1992
Tomasz Rudomino, Mały leksykon sztuki współczesnej, Od Abstrakcji amerykańskiej do Postmodernizmu, Warszawa 1990
Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1997
Aleksandra Szewczuk, Such Pretty Destruction 5.03-29.03.2020, Club Żak
The exhibition “Such Nice Destruction” tells a tale of social desensitization, depicting a comfortable existence within a soap bubble – a secure refuge with amenities like hot water taps and Ikea furniture. Unlike painting figures or fashionable interiors adorned with plasma screens and hybrid cars in underground garages, Aleksandra Shevchuk’s artwork does not literally illustrate luxury gadgets, stylish clothing from expensive brands, or perfectly manicured lawns equipped with water irrigation systems.
Drawing inspiration from Color Field painting (a term coined by Clement Greenberg), the paintings appear as seemingly colorful abstractions. Contemporary paintings, however, are not detached from context, and in this case, the artwork serves as a commentary on a superficial life, apathy towards poverty, and a retreat from harsh realities.
In a manner reminiscent of Mark Rothko, who transformed his paintings into temples for contemplation, Shevchuk’s work, with its visually striking layers of intense or muted colors, captivates the viewer’s attention. Do Shevchuk’s paintings necessitate an explanation? The juxtaposition of dark and bright colors conceals a narrative about a society afflicted by a cancerous disdain for others, aggression, and hatred. Despite this, the images encourage the viewer to contemplate and interpret freely.
Agata Nowosielska
Aleksandra Szewczuk, Taka ładna destrukcja 5.03-29.03.2020, Klub Żak
Wystawa Taka ładna destrukcja jest opowieścią o znieczulicy społecznej, o wygodnym życiu w bańce mydlanej, bezpiecznym azylu-domu z ciepłą wodą w kranie i meblami Ikea. Aleksandra Szewczuk nie maluje postaci ani modnych wnętrz z plazmami na ścianach i hybrydowymi autami na podziemnych parkingach. Nie ilustruje dosłownie drogich gadżetów, szyk ownych ubrań drogich marek, przystrzyżonych trawników zraszanych wodnym systemem nawadniającym.
Obrazy inspirowane Colour field painting (termin użyty przez Clementa Greenberga) są z pozoru barwnymi abstrakcjami. Współcześnie obrazy nie istnieją bez kontekstu, jest więc to malarstwo nawiązaniem do płytkiego życia, obojętności wobec biedy, ucieczką przed trudną rzeczywistością.
Mark Rothko uczynił ze swojego malarstwa świątynię, w której kontempluje się wielkoformatowe obrazy. Sama warstwa wizualna – intensywne bądź zgaszone barwy przyciągają wzrok. Czy obrazy Aleksandry Szewczuk domagają się wyjaśnienia? Ciemne barwy zestawione z jaskrawymi są zakamuflowaną opowieścią o chorym społeczeństwie, trawionym rakiem pogardy wobec innych, agresji i nienawiści. Obrazy te pozostawiają odbiorcy jednak wolne pole interpretacyjne. Emocjonalne obrazy, będące zbitką szerokiego zamaszystego gestu malarskiego a delikatnym szczegółem stanowią terapię dla społeczeństwa- można się do nich modlić, jak przed obrazami Rothko, można też je zaakceptować, odnaleźć w nich własne odbicie.
Agata Nowosielska
O Takiej ładnej destrukcji mówi Aleksandra Szewczuk:
Destrukcja przybiera różne maski. Wyrasta w swojej postaci jako zaśmiecony ocean, któremu nadajemy nazwę nowego kraju, pożar wiekowego lasu w których giną miliony zwierząt, wycinka płuc świata, topnienie lodowców, ukrywane przez wieki ludobójstwo rdzennych mieszkańców, rozpoczynająca się pandemia na terenie, w którym bieda pozwala tylko na poddanie się procesowi umierania zabraniając walki.
Destrukcją jest również przymykanie oczu, ignorancja i brak wrażliwości. Destrukcja przybiera postać skutków (…) Większość z nas nadal będzie prowadzić ładne życie w ładnej destrukcji. Ładne mieszkanie, w ładnej lokalizacji, ładny skandynawski wystrój wnętrza, praca z ładną pensją, ładny samochód, ładne wakacje w egzotycznym kraju, ładne ubrania i buty szyte przez fabryki wyzysku. W domach ładnie posegregowane śmieci do recyklingu, w kioskach ładna gazetka w kolejnej foliowej torebce z ładnym kremem w plastikowym ładnym opakowaniu (…)
My po prostu chcemy ładnie żyć i ładnie umierać. Ja ponoć ładnie maluję. I dlatego postanowiłam uwiecznić ładną destrukcję.
Wystawa André Fournelle’a, Aleksandry Szewczuk, Baku, Karine Demers, MAJ Fortier, Małgosi Bajkowskiej, Mathieu Laca, Miville’a i Sébatiena Gaudette’a Od 5 maja 2022 r. do 21 sierpnia 2022 r.
Battements / Kurator Antoine Veilleux (…)
Wystawa obejmuje różnorodny wybór prac starannie wybranych przez kuratora Antoine’a Veilleux, aby zaprezentować doskonałą pracę lokalnych artystów. Dziesięciu artystów, z których większość pochodzi z Quebecu, zostało zgrupowanych w Salle Principale wokół wspólnego tematu, aby zaprezentować swoje prace i podzielić się swoją pasją. Battements gromadzi mistrzowskie prace znanego artysty André Fournelle’a, otoczone dziełami wschodzących artystów, takich jak Aleksandra Szewczuk, duet Baku, Karine Demers, MAJ Fortier, Małgosia Bajkowska, Mathieu Laca, Miville i Sébastien Gaudette. Składająca się z około trzydziestu różnorodnych prac wystawa obejmuje obrazy, grafiki, asamblaże, składanki i rzeźby oraz oferuje dynamiczną trasę przerywaną odkryciami i faworytami.Wystawa André Fournelle’a, Aleksandry Szewczuk, Baku, Karine Demers, MAJ Fortier, Małgosi Bajkowskiej, Mathieu Laca, Miville’a i Sébatiena Gaudette’aOd 5 maja 2022 r. do 21 sierpnia 2022 r.
Dla kuratora nawiązanie dialogu między artystami, ale także zaoferowanie odwiedzającym wzbogacającego ludzkiego doświadczenia, jest jednym z celów takiego projektu. “Wiedza, kultura i zrozumienie innych są kluczem do współpracy międzyludzkiej i to właśnie poprzez promowanie najbardziej skoncentrowanych na człowieku doświadczeń, Artbeats będzie wpływać i zmieniać świat dla artystów i nie tylko. Naszym ostatecznym celem jest zagwarantowanie wolności wypowiedzi i tworzenie bogactwa dla przyszłych pokoleń artystów”.
Dla CNE otwarcie swoich przestrzeni na prezentację wystawy grupowej “Battements” jest okazją do potwierdzenia swojego zaangażowania na rzecz twórców poprzez promowanie kontaktów i wymiany, ale także świadczy o witalności współczesnych artystów w Quebecu!
An exhibition featuring André Fournelle, Aleksandra Szewczuk, Baku, Karine Demers, MAJ Fortier, Malgosia Bajkowska, Mathieu Laca, Miville, and Sébatien Gaudette. From May 5, 2022, to August 21, 2022
Battements / Curator Antoine Veilleux
The CNE is proud to host the collective exhibition “Beats” within its walls, a collaboration with the Artbeats group. Comprising a carefully selected array of diverse artworks in collaboration with curator Antoine Veilleux, the exhibition aims to showcase the excellence of the work by local creators. Ten artists, mostly from Quebec, come together in the Main Hall around a common theme to introduce their production and share their passion. “Beats” brings together masterpieces by renowned artist André Fournelle, along with creations by emerging artists such as Aleksandra Szewczuk, the Baku duo, Karine Demers, MAJ Fortier, Malgosia Bajkowska, Mathieu Laca, Miville, and Sébastien Gaudette. With about thirty rich and varied works, the collection features paintings, engravings, assemblies, as well as foldings and sculptures, creating a dynamic and immersive journey punctuated by discoveries and favorites.
For the curator, establishing a dialogue among artists and offering an enriching human experience to visitors is one of the objectives of such a project. “Knowledge, culture, and understanding of others are the keys to accessing human cooperation, and it is by promoting the most human-centered experiences that Artbeats will influence and change the world for artists and beyond. Ensuring freedom of expression and creating wealth for future generations of artists is our ultimate goal.” – Antoine Veilleux
For the CNE, opening its spaces to present the collective exhibition “Beats” is an opportunity to reaffirm its commitment to creators by fostering connections and exchanges, while also testifying to the vitality of contemporary artists in the Quebec territory!